Nadat we in de kerstvakantie een heerlijk rustig weekje op een Belgisch landgoed hadden gelogeerd (in Arendonk), leek het ons leuk om in de voorjaarsvakantie weer een weekje naar een landgoed te gaan. Maar deze keer wilden we graag iets dichter in de buurt van Groningen zitten. P ging via Airbnb op zoek naar een mooie locatie. Een paar dagen later had ze iets gevonden op landgoed Princenhof in Oranjewoud, iets zuidoostelijk van Heerenveen in de provincie Friesland. Vanuit Groningen ongeveer 50 kilometer rijden. Een stuk dichterbij dus…

In het begin van de vorige eeuw begon het toerisme zich te ontwikkelen in deze regio. De plaatselijke middenstand probeerde daar op in te spelen door het aanbieden van wandelkaarten.
Huize Oranjewoud zoals dat er tegenwoordig uitziet.

De naam Oranjewoud veronderstelt meteen een nauwe band met het koninklijk huis. De historie van Oranjewoud begint in 1676. Albertine Agnes, prinses van Oranje en de weduwe van de Friese stadhouder Willem Frederik (een van de voorvaderen van ons huidige koningshuis), koopt dan in de omgeving van Oudeschoot voor 41.000 Carolusguldens het landgoed Sickingastate aan. Ze sticht er het buitenverblijf ‘Op ’t Woud’ met tuinen, plantsoenen, vijvers, wandelpaden, rijwegen en een oranjerie. Haar bezittingen strekken zich uit van de Schoterlandse Compagnonsvaart tot aan de Tjonger en omvatten het bosgebied dat het oppervlak van de huidige landgoederen Oranjewoud en Oranjestein en het Tuijmelaaarsbos beslaat. Albertine Agnes verblijft hier graag en vaak, vooral na het huwelijk van haar zoon Hendrik Casimir II met Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau. Na haar overlijden in 1696 laat zij het buiten na aan haar schoondochter. Architect Daniël Marot, die ook voor de herinrichting zorgde van Paleis ‘Het Loo’, realiseer een ingrijpende vernieuwing. Het bescheiden buitenhuis wordt in 1711 een vorstelijk bouwwerk in de Lodewijk XIV stijl met een baroktuin. Het gebouw bestaat uit twee grote vleugels van één bouwlaag op hoge souterrains. Na de vroege dood van stadhouder Johan Willem Friso, de zoon van Henriëtte Amaila, en financiële problemen wordt de bouw van het slot niet voortgezet. De jonge weduwe Maria Louise van Hessen-Kassel brengt met haar twee kinderen – Carolina en de latere stadhouder der Verenigde Nederlanden, Willem IV – vaak een langdurig bezoek aan het buiten. Nadat Willem IV van Leeuwarden naar Den Haag verhuist in 1747 nemen de bezoeken af. In de Franse tijd wordt het Stadhouderlijk landgoed verbeurd verklaard en op afbraak verkocht. Het landgoed valt uiteen in drie delen. Op de fundamenten van het lustslot bouwt Hans Willem de Blocq van Scheltinga Huize Oranjewoud. Op de plek van de rentmeesters woning verrijst het Oranjestein van Pieter Cats. Siebe Tuijmelaar koopt het deel tegenover ‘De Kom’ en bouwt daar zijn (inmiddels afgebroken) buiten eveneens De Kom geheten. De huidige Overtuin maakte altijd deel uit van zowel lustslot als huize Oranjewoud. Aanvankelijk aangelegd in de barokstijl ondergaat de Overtuin na 1823 een metamorfose. De familie De Blocq van Scheltinga laat de tuin heraanleggen in de dan populaire Engelse landschapsstijl. Tot op heden is niet bekend wie de architect is van de tuin, maar het feit dat tuinarchitect L.P. Roodbaard de tuin van de familie Cats op Oranjestein realiseerde maakt het aannemelijk dat hij in ieder geval bemoeienis heeft gehad met het ontwerp van de Overtuin. In 1953 wordt het landgoed Oranjewoud in twee delen verkocht. De Overtuin komt in gemeentelijk bezit. Sindsdien is het een openbaar wandelpark. Tot ver in de 19e eeuw zijn door diverse adellijke families nieuwe buitenplaatsen gebouwd en breidde Oranjewoud zich verder uit. Het huidige Oranjewoud ligt ten zuidoosten van Heerenveen en grenst aan de A32 richting Zwolle. Pas sinds 1930 heeft Oranjewoud de status van ‘dorp’. Het landgoed Princenhof vormt samen met de historische landgoederen Oranjewoud, Oranjestein en Klein Jagtlust de vier beeldbepalende landgoederen van Oranjewoud.

Een oude ansichtkaart van Het Princenhof, de hoofdwoning van het landgoed waarop wij onze vakantie doorgebracht hebben.
De Bieruma Oostingweg was vroeger onverhard.

De Overtuin ligt naast het landgoed waar wij zaten.

Het landgoed Princenhof zelf is niet opengesteld, maar aan Princenhof grenst het vrij toegankelijke wandelpark de Overtuin met prachtige eeuwenoude bomen, kronkelige wandelpaadjes, een kruidentuin en een prieel. Het landgoed grenst aan de Overtuin. Wat betreft beplanting is deze tuin in het midden open gehouden zodat men vroeger van het prieeltje het hele terrein tot aan huize Oranjewoud kon overzien. Sinds 1953 is de gemeente Heerenveen eigenaar van de Overtuin en is deze opgesteld voor het publiek. Het landhuis ‘Princenhof’ is in 1906 gebouwd, vermoedelijk naar een ontwerp van J.G. Brouwer, de vaste timmerman van de adellijke familie Van Scheltinga, in opdracht van het echtpaar Van Limburg Stirum-de Blocq van Scheltinga. In 1907 werd het gebouw in dezelfde stijl in oostelijke richting verlengd om ruimte te creëren voor de zieke moeder van de vrouw des huizes. Het is een langgerekt, symmetrisch gebouw geworden, met twee trapgevels aan beide uiteinden. Bij het landhuis hoorde een eenvoudige tuin met rechte paden en, als aankleding, enkele sierbomen in potten.

De vader van de verhuurder kwam bij ons in het jagershuisje. Hij vertelde hoe ze indertijd het perceel gekocht hadden en vervolgens op zoek waren gegaan naar oude ansichtkaarten van het huisje om te bepalen hoe het er na de restauratie uit zou moeten komen te zien.

Op het landgoed bevonden zich, naast allerlei andere gebouwen, onder andere het huis Princenhof (daar woont de huidige eigenaar van het landgoed) en een klein jagershuisje (waar de voormalige jachtopziener van het landgoed woonde). In 1812 stond een en ander als volgt omschreven in een koopakte: ‘Zekere huizinge. Schuur en stallinge mitsgaders tuin, bleekveld en hieminge en plantagiën met de vijf daarop staande zware lindebomen… Op het alderaangenaamste van ’t Oranjewoud het jagershuisje, een zeker huisje, erve en tuin, voorzien van eenige vrugtbomen’. Het jagershuisje waar wij verbleven is te vinden aan de Bieruma Oostingweg 5 en dateert in zijn oorspronkelijke vorm uit 1724 en wordt tegenwoordig omschreven als: ‘een prachtig gelegen rijksmonument uit 1724 in de historische bossen van Oranjewoud (Friesland) gelegen op landgoed Princenhof’. De huidige eigenaar kocht het terrein van het jagershuisje van een vastgoedbeheerder omdat het perceel grensde aan z’n eigen landgoed en omdat er plannen waren om het bouwvallige jagershuisje af te breken en op deze locatie een appartementencomplex voor bejaarden te bouwen. Het jagershuisje werd rond 2005/06 opnieuw opgebouwd met respect voor de geschiedenis van het pand. Het appartementencomplex is hierdoor nooit gebouwd en daarmee heeft het landgoed een deel van z’n authenticiteit behouden.

Interieur van het jagershuisje zoals dat er tegenwoordig uitziet. Het huisje is van alle gemakken voorzien. We hebben een verhaal gelezen dat indertijd 10 tot 15 personen (twee grotere gezinnen) gewoond hebben.

Toen wij aankwamen was er een hovenier bezig de leilinde weer in het gareel te krijgen. Toen ik op Internet wat oude ansichtkaarten vond bleek dat er vroeger ook een leilinde voor het jagershuisje gestaan heeft.
In het bosperceel van het landgoed waren mooie wandelpaden aangelegd (die zorgvuldig schoongehouden werden).
Standbeeld in hetzelfde bosperceel.
Andreas Willem Tjaarda liet in 1917 op de ‘Berg van Brongerga’, een klein heuveltje van bijna tien meter hoog, een houten uitkijktoren bouwen. Later werd dit gebied ‘Tjaarda’s Bos’ genoemd. In 1924 werd deze constructie wegens bouwvalligheid vervangen door een toren van gewapend beton.

Wij hebben ontdekt dat een dergelijke rustige vakantieweek in meerdere opzichten goed is. Je bent een paar dagen uit je eigen omgeving, je bent even los van de dagelijkse beslommeringen. Ons geeft het vaak de gelegenheid om te gaan lezen. Tijdens de vakanties worden er naar verhouding meer boeken gelezen dan tussen de vakanties. Vreemd, maar toch is het zo. Als we dan in een andere omgeving zijn, willen we meestal ook iets meer van de achtergrond van de plek weten, iets van de omgeving verkennen. We hebben meerdere wandelingen in de omgeving gemaakt en veel foto’s gemaakt. Tijdens deze voorjaarsvakantie in Oranjewoud kwam zowel het lezen als het wandelen ruimschoots aan bod… Ondertussen zijn we weer thuis, maar we kijken met tevredenheid terug op een heerlijk rustig weekje in een leuk en historisch huisje.

Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.