Flimsey chorusses or Country & Wesleyan (op tournee met A.G. & Kate; najaar ’91) # 24

Zondag 8 december 1991, de drieëntwintigste vakantiedag.
Inderdaad werd er ook op de zondagochtend vroeg opgestaan in huize Roberts. Hier in Engeland ging men (bij de Methodisten) gewoonlijk pas om 10:30 uur naar de kerk, maar niettemin was ik bijna net zo vroeg uit de veren als ik in Hoogezand gewend was. De familie stommelde min of meer (luidruchtig als ze waren) door het huis dat het een lieve lust was, waarschijnlijk met de bedoeling om mij op een min of meer ‘natuurlijke’ manier vroeg op te laten staan. Het (af en toe) traditionele ontbijt stond al voor me klaar toen ik uiteindelijk fris gewassen en gepoetst naar beneden kwam. Heerlijke bacon en een gebakken ei van het soort dat nog niet helemaal zeker weet of het van het bord af wil lopen… Bah! Sommige mensen vonden het altijd iets heerlijks; ik probeerde steeds dit soort onhebbelijkheden te vermijden en als ze zich per ongeluk toch eens voordeden (zoals op 8 december 1991), dan probeerde ik het (mis)baksel met de grootst mogelijke omzichtigheid en een stralend gezicht naar binnen te werken.

De bacon was prima gebakken, maar die eieren… Het is ondertussen 33 jaar geleden, maar de eieren ‘sunny side up’ gebakken heeft nog steeds niet mijn voorkeur, en dan probeer ik m’n mening voorzichtig te verwoorden…

Soms werkte het plan zelfs en had de gastvrouw me niet door, maar deze ochtend keerden mijn slinkse bedoelingen zich tegen mij… Omzichtig wordt er gevraagd of ik m’n ontbijt liever op een andere manier gehad had. Ik liet me echter niet kennen en werkte het onding verder naar binnen. A.G. & Kate kwamen me iets na het ontbijt ophalen zodat we gezamenlijk naar de kerk konden gaan. Deze zondagochtend begon de dienst pas om 10:45 uur, we hadden dus nog wel even de tijd.

*Ik vond op het Internet een mooie wat oudere foto van de Whitehall Road Methodist Church…*

Vrij vlot reden we naar de Whitehall Road Methodist Church en begonnen we de spullen naar binnen te sjouwen, een werkje waar ik me elke keer weer fysiek op uit kon leven. Steeds vaker moest A.G. m’n enthousiasme een beetje temperen, want als ik de vrije hand kreeg nam ik het liefst alles in één keer mee naar binnen… De koster had al gezorgd dat de deur niet meer op slot zat, we hadden dus de mogelijkheid om rustig onze gang te gaan. Deze kerk muntte niet uit in gezelligheid, het was een vrij grote, holle, kruisvormige ruimte die duidelijk de voorgaande paar jaren weinig onderhoud had genoten. Ondanks het feit dat er vrij vlot een paar mensen van de kerk poolshoogte kwamen nemen terwijl wij aan het opbouwen waren en eigenlijk een praatje kwamen maken, blijf ik deze zondagochtend een wat koud en kil gevoel houden.

*Het door mij opgeduikelde affiche had betere dagen gekend, maar ik had er in elk geval eentje voor het plakboek…*

Op het publicatiebord in de kerk hing een postertje met daarop de hele serie van drie optredens die A.G. & Kate in dit circuit verzorgden. Gisteravond één en vandaag de andere twee. Het persberichtje bij de aankondiging vond ik behoorlijk duidelijk omdat het aardig goed beschreef waar A.G. & Kate destijds eigenlijk mee bezig waren, leest u het zelf maar… ’s Maandags, toen we weer verder reisden heb ik bij een buurtwinkeltje één van de betreffende postertjes (compleet met het bijbehorend persberichtje) weten te bemachtigen.

A.G. & Kate – FROM HOLLAND. A.G. & Kate came to this area quite recently and made a marked impact with their style of singing and music. ‘Their adaptation of the hymns of John and Charles Wesley is remarkable. The style is extremely skillful and thoroughly authentic. The have spared no pains in bringing their work to the highest quality in their field. They have come to love and appreciate the Wes-ley’s almost without reserve. In part this is because the hymns have changed their lives in a very deep way. Their hymns have proved to be an astonishing means of grace to them and this shows very clearly in their singing. Moreover, A.G. has fallen in love with the history of Methodism and its evangelistic heritage. He has already assembled a major Wesleyan collection at their home in Holland. They live simple and without ostentation. Basically they travel in the winter time in England, Scotland and Wales. They sing in little Methodist churches, many of which are on the brink of closure. This requires great sacrifice on their part but it is a labor of love which they have readily accepted. The in the summer they travel in the USA, covering an area from Virginia to Texas. They are genuinely engaged in ministry. This is not entertainment – they sing the gospel and teach about the Wesleys in an unusual medium.’ It is also an opportunity to sing for they bring their own song sheets and also use the Methodist Hymn Books.

A.G. & Kate hadden eerder al met de dominee afgesproken dat zij een groot aandeel in de dienst van deze ochtend zouden hebben. Het eerste lied dat ze zongen kwam uit Mission Praise, een moderne zangbundel waarvan Norman Bray in Mansfield destijds zei dat het alleen maar ‘Flimsey choruses’ waren. We zongen daaruit # 79, ‘How lovely on the mountains are the feet of Him’.

How lovely on the mountains are the feet of Him,
Who brings good news, good news,
Proclaiming peace, announcing news of happiness.
Your God reigns, your God reigns!

You watchmen, lift your voices jouyfully as one,
Shout four your King, your King.
See eye to eye the Lord restoring Zion:
Your God reigns, your God reigns!

Waste places of Jerusalem, break forth with joy,
We are redeemed, redeemed.
The Lord has saved and comforted His people.
Your God reigns, your God reigns!

Ends of the earth, see the salvation of your God,
Jesus is Lord, is Lord,
Before the nations He has bared His holy arm.
Your God reigns, your God reigns!

Voor mij was het gezamenlijk zingen van deze hymne min of meer de bevestiging van Norman Bray’s stelling. Er werd slechts bijzonder matig (mee)gezongen en het klonk allemaal een beetje moeizaam en vooral het hoorbare gebrek aan enthousiasme bij de kerkgangers maakte indruk op mij. De orde van dienst was min of meer dezelfde als we bij ons in Nederland gewend zijn, met dien verstande dat A.G. de afgelopen avond nog behoorlijk had zitten sleutelen aan het gedeelte dat zij voor hun rekening zouden nemen. Na de mededelingen en de eerste collecte met daarop volgend de doxologie namen A.G. & Kate de dienst over. A.G. begon met een prachtige, maar wel wat lange reading van Leslie D. Weatherhead, voor ons allemaal ondertussen natuurlijk een oude bekende.

I am all for the Christian home – I owe much to mine even to disparage it – but, frankly, there is a danger to it: either the danger that we should cut out the idea of conversion as irrelevant, or that we should think it had happened when it has not happened; and it is because of this that so many of our church members are pleasant and well-meaning pangas. They support Christianity as they support a local hospital, because they can see that it is doing good work – work worthy of their approval and money; but they miss the central thing in Christianity, a personal link between the soul and God – and they settle down into a complacency which is spiritual death. They use the language of Christianity and sing the hymns with enthusiasm if they know the tune. They feel for the time heroic and uplifted, but when the testing times come they find that their house was built on the sand. Of that inward power which comes from fellowship with Christ they know little or nothing; and they are vaguely surprised that, though on Sunday night they feel uplifted, on Monday morning the influence of Sunday night has gone, and left them as desolate as one feels when standing on the wet sand of a lonely shore after the last crimson has gone from the sky, and the sea booms dully and shrieks amongst the shingle, and the evening breeze has a queer moan in it, and one shivers like a child lost in the dark, or like a stricken creature of the forest when the night comes down. In your inward soul you know that what the soul needs – and dreads, what it truly longs for – and postpones, is a personal closure with God. Don’t try to live the Christian life hoping the experience will come. Claim the experience, and then you will find power to live the life. The result may be sudden or slow. Only God knows. But you will live a life of power and peace and deep content such as you do not dream exists. Bron: Jesus and ourselves. Leslie D. Weatherhead (1933).

*Een klein briefje met ‘Good wishes’ gesigneerd door Leslie D. Weatherhead ergekens in oktober 1952.*

Deze reading werd gebruikt om het gedeelte dat A.G. & Kate voor hun rekening namen mee in te leiden. Een aantal begrippen (‘lijden’, ‘opstanding’, ‘liefde’, en ‘vreugde’) zouden daarbij de rode draad van het programma vormen. De meeste mensen hoorden hetgeen A.G. te melden heeft in meer of mindere mate onbewogen aan. De organist zat als versteend achter het orgel. Hij realiseerde zich waarschijnlijk dat hij vooralsnog geen orgel zou hoeven spelen deze ochtend. Om de mensen toch een beetje mee te krijgen was de volgende hymne er een die zowel in het huidige Methodist Hymnbook stond maar ook in Mission Praise te vinden was. Terwijl wij samen ‘Love divine, all loves excelling’ zongen verlieten de kinderen de kerk en gingen naar de zondagschool. Omdat dit een erg bekende hymne was zingen de mensen nu ook beter mee, gelukkig maar… Kate vervolgde met een Bijbellezing:

Blessed be the Lord and Father of our Lord Jesus Christ, who according to His abundant mercy has begotten us again to a living hope through the resurrection if Jesus Christ from the dead, to an inheritance incorruptible and undefiled and that does not fade away, reserved in heaven for you, who are kept by the power of God through faith for salvation ready to be revealed in the last time. Bron: 1 Petrus 1: 1 – 5.

Terwijl Kate las kwamen er nog een paar mensen binnen. Ze zochten voorzichtig hun plekje op en zorgden verder voor weinig verstoring van het programma. A.G. & Kate zongen ondertussen # 693 (‘Father of Jesus Christ – my Lord’) uit het hymnbook en daarna zongen A.G. & Kate ‘Thou hidden source of calm repose’ gevolgd door het derde deel van ‘Jesus – the name high over all’.

A.G. had de afgelopen nacht bedacht dat het mooi zou zijn om ook iets nieuws samen met de aanwezigen te doen. Waarschijnlijk had hij zitten bladeren in het hymnbook en was toen op # 243 gestuit. Deze hymne paste wonderwel in het programma. A.G. & Kate lazen afwisselend de coupletten voor en de aanwezigen nemen de hier vetgedrukte de respons voor hun rekening.

Rejoice, the Lord is King!
Your Lord and King adore;
Mortals, give thanks, and sing,
And triumph evermore.

Lift up your heart, lift up your voice;
Rejoice! Again I say: rejoice!

Jesus the Saviour reigns,
The God of truth and love;
When He had purged our stains,
He took His seat above:

Lift up your heart, lift up your voice;
Rejoice! Again I say: rejoice!

His kingdom cannot fail,
He rules o’er earth and heaven;
The keys of death and hell
Are to our Jesus given:

Lift up your heart, lift up your voice;
Rejoice! Again I say: rejoice!

He sits at God’s right hand
Till all His foes submit,
And bow to His command,
And fall beneath His feet:

Lift up your heart, lift up your voice;
Rejoice! Again I say: rejoice!

Rejoice in glorious hope;
Jesus the Judge shall come,
And take His servants up
To their eternal home:

We soon shall hear the archangel’s voice;
The trump of God shall sound: rejoice!

Een beetje verwonderd onderging ik deze gebeurtenis. Het was tijdens deze tournee al een keer eerder gebeurd dat A.G. & Kate met een respons (antwoord) werkten (dat was in Lower Bebington dacht ik) maar ‘k had het deze ochtend niet verwacht. Vervolgens zongen we uit het hymnbook # 278 ‘Ye servants of God, your Master proclaim’, een nieuwe hymne, en naar ik later vernam de titelhymne van de volgende LP. Wonderlijk was het dat je soms volledig voor verrassingen gesteld werd als je met A.G. & Kate op stap ging. Bij optredens waar je het niet verwachtte hoorde je soms de meest prachtige hymnen… A.G. & Kate’s gedeelte van de ochtend werd ook afgesloten met deze nieuwe hymne. In de dienst restte ons nog een hymne uit Mission Praise: ‘Thou didst leave Thy throne’. De organist was zichtbaar blij dat hij weer actief achter het orgel plaats kon nemen. Het enthousiasme waarmee de slothymne door de kerkgangers gezongen werd was echter niet helemaal van de zelfde orde…

De dienst was ten einde, de mensen gingen weer naar huis en wij bleven achter om de geluidsinstallatie af te breken en klaar te zetten voor het inpakken van de Landrover, we hadden de spullen tenslotte die avond weer nodig. Eén van de aanwezigen, Gerald Beattie, was voorganger in een ander deel van dit circuit. De bijdrage van A.G. & Kate aan deze dienst had hem goed gedaan. Waarschijnlijk had hij een en ander van te voren met z’n vrouw geregeld, want hij nam ons mee naar huis om daar een kopje koffie te drinken, een hapje te eten en nog even wat na te praten. Al snel bleek het dat Gerald en z’n vrouw beiden van Ierse afkomst waren. Als je goed luisterde naar de stemmen van beiden was het ook mogelijk om te horen dat ze niet uit de naaste omgeving kwamen. Tijdens de gesprekken die aan de maaltijd vooraf gingen bleven de ervaringen van vanochtend met de Mission Praise bundel op de achtergrond voortdurend het gesprek beheersen. We werden na verloop van tijd achter een heerlijke traditionele Ierse warme maaltijd gezet. Hartelijke mensen, dat echtpaar. Uiteraard werden we het huis rondgeleid en konden we een blik(je) werpen in het leven van dit aardige echtpaar. De tijd vloog en voordat we het goed en wel doorhadden werd het tijd om naar Burnopfield te gaan om daar de ‘evening service’ te doen, we moesten immers ook nog heen rijden.

Het was een beetje zoeken naar het kerkje daar in Burnopfield, want het was ondertussen behoorlijk donker geworden en de aanwijzingen muntten niet uit door hun duidelijkheid. Niettemin waren we goed gestemd, waarschijnlijk nog het meest door de blijken van vriendschap van de familie Beattie. Vol goede moed kwamen we op tijd bij het kerkje aan. Burnopfield was maar een klein dorpje; het kerkje was oud en klein, maar best wel mooi op zo’n typisch Britse manier. Het duurde even voordat we werden binnengelaten. Het grote sjouwen kon (wat mij betreft) weer beginnen. De sfeer was voor mijn gevoel gelijk een stuk beter. Deze kerk deed ook iets minder kil aan en de mensen leken blij met onze komst te zijn. Grappig was het om te weten dat dit de kerk was waar Edward Smith, de dominee waar ik de vorige dag zo’n aardige discussie mee had, zijn basis had. Hij nam me de discussie van gisteren niet kwalijk, waarschijnlijk had hij er mildere gevoelens over dan ik aannam. Hij was vol enthousiasme over zijn kerkje en wees ons, nog voordat A.G. & Kate begonnen waren, de plek in de hoek van de kerk aan waar volgens de overleveringen Charles Wesley nog had staan preken. In het mededelingenblad van deze ochtend stond een aardig stukje over dit optreden van A.G. & Kate:

This evening, we shall be listening to the Dutch gospel singers, ‘A.G. and Kate’ with their own presentation of the hymns and life of John and Charles Wesley. They live by faith, so towards the end of the evening, we shall take up a ‘love-offering’ for them, towards their ministry. Our normal offering ‘for the work of God in this Church and Circuit’ is separate and will be taken shortly after the beginning of the evening meeting.

De avond begon met # 109 uit het hymnbook, maar deze keer uitgevoerd met het orgel. De organist kende de melodie, dus waarom niet? Deze hymne werd dus echt samen gezongen. Voor A.G. & Kate een beetje een vreemde gewaarwording, maar een uitstekende manier om het ijs te breken. Het bleek dat A.G. & Kate twee coupletten meer zongen dan dat er in het hymnbook stonden, maar ook dat probleem was weer snel opgelost; ze moeten ze dan maar zingen… Vreemd was het dat gelijk na de eerste hymne de collecte gehouden werd, maar wie was ik om daar iets van te vinden? Dezelfde vier ‘keywords’ (‘love’, ‘suffering’, ‘resurrection’, en ‘rejoice’) die vanochtend het thema van de dienst vormden kwamen ook nu weer terug in deze dienst. Leslie D. Weatherhead’s werk vormde nu ook weer de rode draad van de avond. Wat het ‘rejoice’ betrof haalde A.G. de levensgeschiedenis aan van Billy Bray, de tinmijnwerker uit Cornwall aan. Billy Bray had een dusdanig blijmoedig geloof dat hij zelfs bij het wandelen aangaf dat eerst zijn linkervoet ‘hallelujah’ riep en daarna de rechtervoet…

In 1823, he had a close escape from a mining accident and later said that he was converted in November of that year by reading John Bunyan’s Visions of Heaven and Hell. He became attached to a group of Methodists known as the Bible Christians and became a well-known but unconventional preacher, his sermons being enlivened by spontaneous outbursts of singing and dancing. Bray did not restrict his activities to preaching, raising two orphans with his children, and generously giving help to other people. He also raised enough funds to build three new Methodist chapels, one in his home village of Twelveheads, one at Carharrack, and one – nicknamed ‘Three Eyes’ chapel because of its three windows – at nearby Kerley Downs. Bray died in 1868 and is buried at the Saint Michael and All Angels parish church in Baldhu, where a granite obelisk marks his grave. In 1984, the ‘Three Eyes’ chapel, the only one of the three he built that is still standing, was dedicated to his memory.

‘Love divine, all loves excelling’ was na ‘O, for a thousand tongues to sing’ waarschijnlijk een van de meest bekende hymnen van Charles Wesley. De aanwezigen waren een beetje in een ‘singing mood’, en de hymne nodigde uit tot goed meezingen, er kon dan bijna niets meer mis gaan. Er zat een beetje verschil in het tempo waarmee de gemeente de hymne zong en waarmee A.G. & Kate de hymne zongen. We begonnen wel samen te zingen, maar we eindigen niet samen, en dat klonk niet zo fraai alhoewel het enthousiasme van de mensen wel weer veel goedmaakte. Het laatste couplet werd nadat A.G. er de nadruk op vestigde nog een keer extra gezongen, deze keer a-capella; eigenlijk wel net zo mooi… Zeker met zo’n prachtig couplet.

Finish then Thy new creation,
Pure and spotless let us be;
Let us see Thy great salvation,
Perfectly restored in Thee:
Changed from glory into glory,
Till in heaven we take our place,
Till we cast our crowns before Thee,
Lost in wonder, love and praise!

Dit couplet werd door A.G. gebruikt om aan te geven dat Charles Wesley niet alleen alles las wat los en vast zat, maar ook links en rechts nog dingen leende die hij gebruiken kon bij de verdere verspreiding van het evangelie. Er ware meerdere voorbeelden waar eigenlijk wel zeker vaststaat dat Charles Wesley andere dichters citeerde als hem dat goed uitkwam. De volgende hymne was daarvan een uitstekend voorbeeld.

When all Thy mercies, O my God,
My rising soul surveys,
Transported with the view, I’m lost
In wonder love and praise.

Unnumbered comforts on my soul
Thy tender care bestowed,
Before my infant heart conceived
From whom those comforts flowed.

Through hidden dangers, toils and deaths,
It gently cleared my way;
And through the pleasing snares of vice,
More to be feared than they.

Ten thousand precious gifts
My daily thanks employ;
Nor is the least a thankful heart,
That takes those gifts with joy.

Through every period of my life
Thy goodness I’ll pursue;
And after death, in distant worlds,
The glorious theme renew.

Through all eternity, to Thee
A grateful song I’ll raise;
But, O eternity’s too short
To utter all Thy praise!

Joseph Addison (1 May 1672 – 17 May 1719) was an English essayist, poet, playwright, and politician. He was the eldest son of Lancelot Addison. His name is usually remembered alongside that of his long-standing friend Richard Steele, with whom he founded The Spectator magazine. His simple prose style marked the end of the mannerisms and conventional classical images of the 17th century.

Joseph Addison (1672 – 1719) schreef de vorige hymne. U had uit de onderstreepte gedeelten al kunnen constateren dat de zin ‘Lost in wonder love and praise’ in beide hymnen voorkomt. Joseph Addison stierf toen Charles Wesley 12 jaar oud was. Charles Wesley schreef zijn eerste hymne na z’n bekering in 1738. Het is dus duidelijk dat Charles Wesley dit ergens gelezen heeft. De bovenstaande hymne heeft nog een referentie naar een hymne van Charles Wesley, en wel het laatste couplet van ‘Wrestling Jacob (Come O Thou traveler unknown)’.

Lame as I am, I take the prey,
Hell, earth and sin with ease o’ercome;
I leap for joy, pursue my way,
And as a bounding heart fly home
Thro’ all eternity to prove
Thy Nature, and Thy name is love.
Thy Nature, and Thy name is love.

Hier echter was het Joseph Addison die een stapje verder ging dan Charles Wesley. Joseph Addison gaf aan dat eeuwig nog niet lang genoeg is om God te loven en Charles Wesley liet het bij eeuwig. Niet dat het zo veel verschil zal maken want langer dan eeuwig leek me onmogelijk, maar de zinsnede van Joseph Addison kwam iets krachtiger op mij over. Het aardige van dit hele betoog was dat Joseph Addison en Charles Wesley theologisch ongeveer haaks op elkaar stonden. Joseph Addison was een Deïst…

Deïsme staat in de godsdienstwijsbegeerte tegenover theïsme als het stelsel van dat (anders dan het atheïsme) Gods bestaan erkent als van de wereld onderscheiden, maar ook gescheiden, in die zin dat God, na de wereld geschapen te hebben, nu voorts op de gang der dingen geen invloed meer uitoefent, terwijl het theïsme zich God juist denkt als in voortdurende, allesbeheersende verhouding tot die wereld. Bron: Winkler Prins Encyclopedie (1977).

This point of view saw no need for a personal God who intervenes in the world or gives special revelations in personal experience or in Scripture. After all the entire universe bears witness to God’s goodness and creative power. Moreover, nature provides many examples for directing enlightened persons to live moral, sensible lives. – Wesley did not seek to establish a new theology, although he did bring new emphases to some neglected areas of faith and life. He wished to ‘know’ that God was love and that his sins were forgiven. He found the ‘indications’, ‘possibilities’ or ‘analogies’ of Butler and Addison dissatisfying. Indeed, John’s probing conversation with Mr. Spangenburg, a German pastor in Georgia, only clarified his dissatisfaction. He (Spangenburg) said: ‘My brother, I must ask you one or two questions. Have you the witness within yourself? Does the Spirit of God bear witness with your spirit, that you are a child of God?’ I was surprised, and knew not what to answer. He observed it, and asked, ‘Do you know Jesus Christ?’ I paused, and said, ‘I know He is the Savior of the world’. ‘True’, replied he; ‘but do you know He has saved you?’ I answered, ‘I hope he has died to save me!’ He only added, ‘Do you know yourself?’ I said, ‘I do’. But I fear that they were vain words. Bron: O for a thousand tongues to sing. The history, nature, and influence of music in the Methodist tradition. James I. Warren, Jr. (1988).

Deze uitstekende en leerzame verhandeling naar aanleiding van het laatste couplet van ‘Love divine, all loves excelling’ werd afgesloten met een ‘reading’ van Kate uit 1 Petrus; dezelfde Bijbeltekst die ’s ochtends ook in de ‘morning service’ gebruikt werd.

We zongen daarna samen een wat onbekendere hymne van Charles Wesley, ‘Father of Jesus Christ – my Lord’, waarna de discussie nog even verder werd voortgezet over dezelfde vier ‘keywords’ (‘love’, ‘suffering’, ‘resurrection’, en ‘rejoice’) als aan het beging van deze avond (en deze ochtend). ‘Thou hidden source of calm repose’ was het gezongen vervolg op deze vier ‘keywords’, die hier overigens voor mijn gevoel volledig in de juiste volgorde opgesomd stonden. De opstanding (‘resurrection’) kwam in versvorm weer min of meer terug in het derde deel van de hymne ‘Jesus the name high over all’, het was dan ook de volgende hymne die gezongen werd. De uitvoering van ‘Rejoice, the Lord is king’ met de daarbij behorende reactie van het aanwezige publiek werd vervolgens ook weer in het programma verwerkt. Toch goed om het publiek door middel van de respons, het antwoord geven, bij de tekst van de hymne te bepalen. Veelal was het zo dat de hymnen pas wat voor je gaan betekenen als je op de een of andere manier bij de teksten van de hymnen bepaald werd. De een deed dit door af en toe voor zich zelf de teksten te lezen en op zich in te laten werken, de ander deed dat door de hymnen veel te zingen. Een andere (ook wel prettige) manier was om je samen met A.G. & Kate in te graven in de teksten van de hymnen. Puur passief luisteren naar anderen die de hymnen voor je zingen gaf – naar mijn mening – wat dat betreft een iets lagere toegevoegde waarde aan de hymnen, je moest er actief in plaats van passief mee bezig zijn. Dat was mijn ervaring tenminste. A.G. & Kate waren ondertussen begonnen aan ‘Christ the Lord is risen today’, de hymne vlak voor de ‘love offering’, de collecte.

Terwijl A.G. & Kate de collecte aankondigden verlieten twee vrouwen hun stoelen, brachten in een hoekje van de kerk in twee grote ketels water aan de kook en maakten ‘slingerthee’. Niet van die gewone Nederlandse thee waar slechts één theezakje aan opgeofferd werd, maar degelijke zwarte Engelse thee van nota bene acht theezakjes!

Mijn moeder noemde de thee die van theezakjes was gezet altijd ‘slingerthee’, dit omdat er even een theezakje door wat heet water geslingerd werd…

Met grote verbazing had ik het een en ander in ogenschouw genomen en bijna was ik zover gegaan dat ik wat betreft de toevoeging van melk aan een kopje thee m’n standpunten wilde verzachten, ‘k heb me echter weten te beheersen… Je moet je weerzin tegen thee met melk niet laten beïnvloeden door een kopje thee waar je hart zowat van afzakt. A.G. & Kate waren ondertussen aan het laatste blokje van hun programma begonnen. ‘Christ from whom all blessings flow’ was wel een toepasselijke hymne voor na de collecte, toch? Niet alleen na de collecte trouwens, als je goed nadenkt geldt dit voor veel dingen in het leven. Ook dit tweede programma op deze zondag wordt afgesloten met ‘Ye servants of God, your Master proclaim’.