In de zomer van 2023 heb ik samen met P, maar vooral dankzij Erik de Graaf, kunnen achterhalen waar het huis heeft gestaan waar op 24 februari 1929 mijn vader geboren is. Dat was aan de voet van de zeedijk in de Noordpolder boven Warffum, in een klein arbeidershuisje achter op het terrein van boerderij Groot Zeewijk. De zoektocht leverde een post op deze site op die hier is na te lezen.

Een wat ouder kaartje van het noordwestelijke deel van de provincie Groningen. M’n zoekgebied is duidelijk herkenbaar.
Een foto van opa en oma Vogel op jongere leeftijd. Zou deze foto gemaakt kunnen zijn naar aanleiding van hun trouwen in 1913? Ik vermoed van wel…

Mijn vader was de jongste van de kinderen van opa en oma Vogel. Na opa en oma Vogel op 24 mei 1913 trouwden betrokken ze een huisje in Rottum (in de buurt van Kantens op het Groninger Hoogeland), vervolgens verhuisden ze naar Usquert, daar vandaan naar het huisje in de Noordpolder boven Warffum (waar mijn vader is geboren) en uiteindelijk naar Zandeweer.

De oorsprong van deze post ligt in deze tabel die ik al eens gebruikte in de post over de zoektocht na het geboortehuis van mijn vader. De kolom WARFFUM dus. De kolom ZANDEWEER is ook behoorlijk duidelijk. Opa en oma Vogel woonden destijds op Molenhorn 18. De vraag die deze post probeert te beantwoorden betreft de woningen met betrekking tot de eerste twee kolommen…

Toen we in Warffum de locatie van het geboortehuis van pa Vogel hadden achterhaald heb ik me wel eens afgevraagd of de voorgaande twee  woningen (lees die  in Usquert en in Rottum) nog wel zouden bestaan. Het zou natuurlijk heel goed mogelijk zijn dat deze woningen al lang geleden neergehaald zijn en al dan niet vervangen zouden zijn door andere woningen. Ik ben al langere tijd van plan uit te gaan zoeken waar deze huizen hebben gestaan, of misschien nog steeds wel staan.

Hoewel dit stukje de resultaten van al het gezoek op de volgorde van bewoning van adressen weergeeft, wist ik eerder de locatie van het betreffende huis in Usquert, dan de locatie van het betreffende huis in Rottum. 

Ik heb behoorlijk na moeten denken voordat ik in de gaten kreeg dat van een aantal plaatsen in Groningen de oude, met de hand geschreven, bevolkingsregisters online zijn gezet. Gelukkig voor mij ook die van de gemeente Kantens… Rottum is een erg klein dorpje op een steenworp afstand van Kantens. De ouders van opa Vogel (en dus ook van Lammert Vogel, de molenaar) woonden ook in Rottum. Ik heb scans van het trouwboekje van opa en oma Vogel waaruit blijkt dat Regina (de oudste zus van m’n vader) in Rottum is geboren. Wij noemden haar altijd tante Giene trouwens. Dat betekende dat er geen onzekerheid was over de woonplaats van destijds. Rottum viel destijds onder de gemeente Kantens (net als Zandeweer, waar ik in 1958 geboren ben). Ik ben dus gaan zoeken in één de gedigitaliseerde bevolkingsregisters van de gemeente Kantens en kwam daar het volgende tegen…

De ‘doorbraak’ voor mij zat in het rood gemarkeerde stukje tekst. Daar staat dat het huis stond op het adres L11 9. Toen ik dit adres nazocht vond ik twee mogelijkheden: [1] Jacob Tilbusscherweg 11, Rottum; en [2] ’t-Lage eind 11, Rottum. De woning op het eerste adres werd gebouwd in het jaar 1961, en valt daardoor met grote waarschijnlijkheid af. De woning op het tweede adres werd gebouw in het jaar 1900. Dat maakt dat deze woning een waarschijnlijke kandidaat is.
In de Franse tijd werden in de meeste steden in Nederland de huizen genummerd in verband met de Franse inkwartiering. In 1807 werd een nieuwe belastingwet ingevoerd, de verpondingswet, en moesten ook in de dorpen de huizen worden genummerd. De huizen werden genummerd per wijk (A, B, C, D, …). In de dorpen gebruikte men een combinatie van buurtnaam plus huisnummer. In de 19e-eeuw werd het postverkeer steeds intensiever, en daarmee de noodzaak van een goede adressering steeds groter.
Google Streetview is een prachtige mogelijkheid om vanaf je laptop na te gaan of een pand/woning aanwezig is op het achterhaalde adres. In het geval van ’t Lage eind 11 in Rottum is dat dus wel degelijk het geval.

Onlangs werd ik door ‘de geheimzinnige J uit Uithuizen’ (zoals mijn zus haar noemde) op de hoogte gebracht dat opa Vogel een broer had die molenaar is geweest in de Onderwierumer polder. Ik melde haar via WhatsApp dat opa en oma Vogel ook in Usquert hadden gewoond. Nog voordat ik haar vraag over het ‘wanneer’ had beantwoord, had ‘de geheimzinnige J uit Uithuizen’ mij al een WhatsApp berichtje met het adres, de begin- en einddatum, en een foto van het betreffende huis gestuurd. Alles was eenvoudig te vinden in een boek over woningen in Usquert en de bewoningsgeschiedenis van deze woningen. Weer een vraag beantwoord…

Als je de informatie zo op een presenteerblaadje aangeboden krijgt wordt het je natuurlijk wel erg gemakkelijk gemaakt. Ik noem het gewoon een meevaller. Opmerkelijk vond ik het feit (in de tweede alinea) dat de woning door twee (!) gezinnen werd bewoond… Qua geboorteplaatsen klopt de tekst in de betreffende alinea niet helemaal, daar richt ik me wat meer op de scans van het trouwboekje van opa en oma Vogel.
En ook in dit geval geeft Google Streetview aan dat de desbetreffende woning nog steeds aanwezig is.

Wat telkens de aanleiding voor een volgende verhuizing is geweest is mij niet bekend. Over die onderwerpen zit ik nu af en toe te mijmeren, maar eerlijk gezegd is er niemand meer over om dergelijke vragen te beantwoorden. Ik veronderstel – gezien het feit dat opa Vogel geregistreerd stond als landarbeider – dat de woonplaatsen het werk volgden. Dat lijkt mij de meest logische conclusie te zijn. Maar ik ben er niet 100% zeker van…

Er volgde opnieuw een verhuizing, nu naar een klein arbeidershuisje achter op het terrein van de boerderij Groot Zeewijk in de Noordpolder ten noorden van Warffum. Het lokaliseren van de plek waar dit huis, dat lokaal ook wel ‘de Kazerne’ werd genoemd was het onderwerp van de zoektocht naar het huis waar mijn vader is geboren. Voor zo ver ik na kan gaan bestaan er twee foto’s van dit huis. De foto direct onder deze alinea komt van deze website en de tweede foto komt uit een boek over de geschiedenis van de Noordpolder, Het is mijn indruk dat het huis in de Noordpolder een duidelijke achteruitgang was ten opzichte van de voorgaande twee woningen. Het is ook het enige van de vier woningen waar opa en oma Vogel hebben gewoond dat is afgebroken.

In het boek ‘Dijkrijk; Noordpolder 1811-2011’ van Jan de Boer (Weizo Media Productions bv, Warffum, oktober 2011) lees ik op bladzijde 218 het volgende: ‘In deze periode verdwijnt ook een markant verschijnsel van de Noordpolder: de huisjes langs de zeedijk. Deze arbeidershuisjes werden in de negentiende eeuw gebouwd omdat de boeren – dankzij de langgerekte akkers van de Noordpolder – niet altijd zelf dicht bij hun vee kunnen wonen. De werknemers die in de huisjes woonden moesten de schapen in de gaten houden, tellen, controleren of alles goed gaat, in het voorjaar de bevallingen begeleiden en enige maanden later de schapen scheren. Soms neemt de vrouw van de arbeider deze taak op zich en werkt de man volledig mee in het hoofdbedrijf van de landbouwer. Bij zo’n dijkhuisje ligt vaak een aardige lap grond, waarop groente en fruit worden geteeld. Iedereen in het gezin, van jong tot oud, werkt daaraan mee. Naast het loon ontvangt de schapenhoeder ieder jaar emolumenten: een schaap of een paar lammeren – een welkome aanvulling op de voedselvoorziening in de wintermaanden, zeker voor grote gezinnen’.

Op een goed moment werd er verhuisd naar Zandeweer. Opa en oma Vogel streken neer op Molenhorn 18. Mijn ouders hadden – toen ik werd geboren in 1958 – een kwekerij op Molenhorn 24 (op de onderstaande foto zou dat een paar huizen verder naar links zij). Opa Vogel overleed op 27 oktober 1953 in deze woning; hij was toen 66 jaar oud (net zo oud als ik nu ben realiseer ik me opeens). Ik heb nog herinneringen uit mijn kinderjaren dat oma Vogel bij ons op de kwekerij werkte en via een paadje achter de twee tussenliggende huizen van haar woning naar de kwekerij liep en vervolgens weer terug naar haar eigen woning. Ik ben er vrijwel zeker van dat ze nooit via de Molenhorn (dus via de straat) heen en weer liep.

Opnieuw een foto via Google Streetview. Nu Molenhorn 18 in Zandeweer. Dit is de enige woning waar opa en oma Vogel hebben gewoond waar ik een actieve herinnering aan heb.
Mijn vader en moeder bij het huwelijk van oom Jan. Oom Jan was de iets oudere broer van mijn vader. Toen deze foto werd gemaakt waren mijn ouders al met de kwekerij op Molenhorn 24 begonnen.
Op deze luchtfoto van Zandeweer is duidelijk te zien dat er al héél lang verschillende kwekerijen in dit relatief kleine dorp zijn gevestigd. In de tijd dat mijn vader en moeder met hun kwekerij begonnen was dat niet anders.
Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.