Ochtendrondje Oldehove (47,3 km)

Ik had een vrije dag op deze dinsdag en had bedacht dat ik wel een rondje Garnwerd zou kunnen gaan fietsen. Sinds ik mijn nieuwe fietstellertje gebruik zit ik in een klassement op Strava van verschillende Avebe-collega’s en ik kon de kilometers wel gebruiken zullen we maar zeggen… Ik ben het soort fietser die van alles ziet, maar ook graag van alles wil zien. Je hebt fietsers die zo hard mogelijk willen gaan, je hebt er die zo veel mogelijk kilometers willen maken, en je hebt de fietsers zo als ik. Altijd kijken, altijd loeren en af en toe een paar foto’s maken. Vandaag had ik me er met een simpel rondje Garnwerd gemakkelijk af kunnen maken, dan was ik 20~25 kilometer later weer thuis geweest. Gisteren had ik bedacht dat ik mijn tochtje (uiteraard) thuis zou beginnen, maar dat ik via Tolhek wilde. De naam intrigeerde me en het ligt ten noorden van Aduard. Genoeg redenen voor een klein ommetje dus. Tegen de lunch was ik weer thuis. Ik had 47,3 km gefietst, eigenlijk bijna twee rondjes Garnwerd… Ik was helemaal blij dat ik op de eerste plaats van het klassement stond. Helemaal geweldig! Een uur later was ik al van de bovenste vier plekken verdrongen…

Omstreeks het midden van de 15^e eeuw kreeg Saaksum een borg. Deze borg heette ‘Heeralma’ en werd bewoond door de familie Alma. Het is overigens de vraag of het ooit een échte borg is geweest. Wellicht was het een boerderij met een groot voorhuis. Deze stond waarschijnlijk ten westen van de toren, op de plaats Het Hoge Hof heet. De borg moet in het midden van de 17^e eeuw zijn afgebroken. Door het huwelijk van Harmtje (Heer)Alma met Pieter Jarges, kwam de borg in het bezit van de familie Jarges. In 1546werd in dit huis Eiso Jarges geboren. Hij was een van de voormannen in de opstand tegen Spanje. In 1579 ondertekende hij namens de Ommelanden de Unie van Utrecht. Het huidige Saaksum heeft nog enige herinneringen aan de families die met de borg verbonden zijn: de boerderij Heralmaheerd, het Heralmahuis (dorpshuis), de Heralmastraat en de Eiso Jargesstraat. De kerk. De naam Alma komt ook nog terug in de ontstaansgeschiedenis van de kerk in Saaksum. In het kerkenraadsboek staat: ‘dat in het begin der 16^e eeuw tussen Heer van Alma tot Saxum, wonden op de Heerlijkheid Alma, thans ene boerenplaats, bewoond door D.F. Folkerts en den proost van Oldehove twist ontstond, die zo hoog opliep, dat genoemde heer Alma zich met zijn gezin van de Proostdy te Oldehove afscheidde, dit gebouw, zijnde zijne bierbrouwerij, tot een kapel of kerk liet inrichten en daarbij een eigen kapelaan aanstelde. De vorm en geheele aanleg van de oude kerk bevestigende deze overlevering volkomen’. Of deze aantekening klopt, is niet zeker. Saaksum komt al voor op een 15^e-eeuwse lijst van kerspelen in het bisdom Munster. Het oudste deel van de kerk is de toren. In de noordmuur van de benedenruimte van de toren bevindt zich een gedenksteen met het opschrift: ‘Desse toren is ghemaket doer bein t ordonnantye Coppen Jarghes in tyden, do heer Bernent Storem posttoer was. 1550’. Oud of niet oud, in 1570 ontkwam ook de kerk van Saaksum niet aan de Beeldenstorm. In dat jaar werd Popko Ufkens uit Appingedam ervan beschuldigd dat hij, in dienst van graaf Willem Lodewijk, de beelden uit de Saaksummer kerk had gehaald. Klok. Niet lang na de vervolging van Grete Ages (begin 17^e eeuw) kreeg de toren een nieuwe klok. In deze klok stond de volgende inscriptie: ‘Anno 1629 bin ick er ehren godes doer last der collatoren tot saexum doe johannes petzenius aldoer pastor was gegoten doer meister nicolaes sicmans in groningen. De tidt geit hen het dringet de doet o mensche bedencke der seelen nodt darum doet bote bekert u tot godt’. Helaas werd deze torenklok in 1943 door de Duitsers meegenomen om als grondstof voor hun oorlogsindustrie te dienen. In 1950 werd een nieuwe klok opgehangen, gegoten door Van Bergen in Heiligerlee. In 1849 werd de oude kerk wegens bouwvalligheid afgebroken, maar de oude toren bleef staan. De toren is opgetrokken uit kloostermoppen, maar later grotendeels ommetseld in een kleinere steen. De huidige kerk is gebouwd op de fundamenten van haar voorganger, zodat de oude omtrek zichtbaar is gebleven. De kerk staat op de kruin van de wierde (+3,8 ANP). De kerk heeft een markante plaats aan de noordzijde van het dorp en is gebouwd in directe verbinding met het omliggende agrarische land. De kerk is aan de westkant gescheiden van de huidige bebouwing door een diepe (maar droge) gracht met het aangrenzende onbebouwde borgterrein.

Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.