Zaterdag 30 november 1991; de vijftiende vakantiedag.
Deze zaterdagochtend betekende voor mij het vertrek vanuit Batley. Ken en Mona zorgden ervoor dat we een keer samen konden ontbijten; een en ander betekende natuurlijk dat ik iets eerder op moest staan, maar dat moest ik er deze keer maar voor over hebben. Na de gebruikelijke douche en ’t aankleden dus deze keer geen boeken meer ter hand nemen, maar in plaats daarvan vlot naar beneden. M’n gastgezin zat aan een prachtig gedekte tafel aan de thee terwijl ze op me zaten te wachten. Ons tafelgesprek had een beetje de toon van een afscheid in zich, u kent dat wat melancholisch gevoel vast wel. Eigenlijk zou je zo graag nog een week of 1½ blijven, maar tegelijk voel je de onrust van het graag weer verder willen reizen. Een heel tegenstrijdig gevoel eigenlijk. Tijdens het ontbijt zetten we ons gesprek van gisteravond over de doop voort. Alhoewel Ken en ik volledig tegenovergestelde meningen hebben heerste er aan deze ontbijttafel niet één moment het gevoel van een twistgesprek, integendeel, als basis spreken we vanuit de dingen die we gemeenschappelijk hadden, dit maakte het een stuk eenvoudiger om tegenstellingen te overbruggen.
Mona liep even van tafel weg en kwam even later weer terug met twee opeenvolgende, in eigen beheer uitgegeven gedichtenbundeltjes van Muriel Sadler, een achterbuurvrouw van Ken en Mona Johnson. Muriel Sadler schrijft eenvoudige, op Bijbelteksten geïnspireerde gedichten. Het eerste bundeltje ‘Ask; Seek; Knock’ is opgedragen aan een geestelijk gehandicapte zus bevat een aantal juweeltjes. Een klein voorbeeldje:
‘Ask and it shall be given to you’. Luke 19: 9
A TINY SEED
Peace, Lord, Thy gift I crave;
You know my weakness – I am not brave!
I have not the courage to search my heart
Though I know that is where I should start.
Within my heart. Lord, it may be there
A tiny seed planted with such care.
Did you plant it Lord, so long ago;
Knowing my need for peace would grow?
My need for Thy peace has grown;
That unbelievable state you alone own.
I do not hope to understand I ask.
Lord, mark me with Thy brand.
Overdonderd door zoveel goedheid van zowel m’n gastheer als m’n gastvrouw nam ik de beide bundeltjes in ontvangst en beloofde ze te gaan lezen. Omdat het zo zoetjes aan tijd begon te worden om naar de kerk te gaan – A.G. & Kate moesten hun spullen tenslotte ook nog inpakken – stapten we na ’t ontbijt vlot in de auto en reden we naar het centrum van Batley om daar te kijken hoe het met het duo gesteld was. A.G. & Kate waren al enige tijd wakker. A.G. was – zoals je kon verwachten – weer eens aan het worstelen met een volgend hoofdstuk in een moeilijk boek over de Wesley’s en Kate was rustig aan bezig de voorbereidingen voor ons op handen zijnde vertrek te treffen. Het welkom was weer hartelijk. Kate’s stem begon meer en meer terug te komen, ze was niet van plan om vandaag nog weer een arts te bezoeken. Waarschijnlijk zou het met haar stem verder wel goed gaan, eventuele ‘spuughondjes’ daargelaten… Er 
werd uitgebreid gepraat en afgesproken dat we samen de geluidsinstallatie af zouden breken en inpakken. Gezamenlijk gingen we de kerk binnen en begonnen we de zaken in te pakken in de daarvoor bestemde kisten, tassen en dozen. Zoals ik tijdens de laatste veertien dagen gewend was, begonnen we tijdens het inpakken weer opnieuw de voortgaande discussie over de ‘vastbindertjes’, een soort dichtbindstripjes waarmee ook wel vuilniszakken dichtgebonden worden, maar die ook uitermate geschikt bleken te zijn om snoeren en kabels netjes bij elkaar te houden. Ik was over het algemeen wat royaler met de ‘vastbindertjes’ dan A.G., uitgebreide discussies hierover waren dan ook een vrijwel dagelijks terugkerend ritueel geworden. Ken Johnson trok zich even terug en komt iets later A.G. & Kate een naambordje aanbieden. Het bordje was gesneden uit het hout van de banken die onlangs bij de restauratie van de kerk over bleken te zijn en als zodanig had het geschenkje dan ook een grote symbolische waarde. Het in de Landrover pakken van alle spullen liep uit op een chaos omdat alle spullen vrijwel door iedereen gelijktijdig naar buiten gebracht werden.
We namen uitgebreid afscheid van Ken en Mona Johnson en aten nog even wat in de caravan voordat we op weg gingen naar het noorden, naar Sunderland, onze volgende stop. Sunderland ligt aan de monding van de rivier Wear en is daardoor een havenplaats. De streek heet Tyne and Wear. Newcaste, een grote stad vlak in de buurt, ligt aan de andere rivier, de Tyne. Vandaar ook de naam Newcastle-upon-Tyne. Rond de middag vertrokken we, we reden nog even een rondje rond Batley om de juiste afslag te vinden en weg waren we. Onderweg stopten we even voor wat kleine boodschapjes (ansichtkaartjes!) en om te tanken (dat was meestal mijn werk); we moesten ons zoals gebruikelijk weer behoorlijk haasten om toch maar op tijd in Sunderland aan te komen, vrijwel de hele middag deden we erover om toch maar op tijd te zijn. Kate functioneerde tijdens dit soort reizen nagenoeg altijd als gids. Vrijwel overal wist zij min of meer uit het blote hoofd de juiste weg te vinden. Steeds weer verbaasde ik me hierover, ik denk niet dat ik waar dan ook ooit zo goed m’n weg zou kunnen vinden…
Graham Carling, de dominee van de kerk waar A.G. & Kate deze avond op zouden treden had met Kate de afspraak gemaakt dat hij ons om een bepaalde tijd langs de snelweg in z’n rode Citroen BX op zou staan te wachten. Alhoewel ik het een beetje een complexe manier vond om een afspraak te maken was het achteraf gezien toch wel een slimme zet geweest want de route, achter Graham Carling aan door Sunderland naar de West Park Church was zeker niet eenvoudig. Bij de kerk was nauwelijks ruimte genoeg om de Landrover en de caravan te parkeren, we moesten zo snel als maar mogelijk was de spullen uit de Landrover halen en in de kerk slepen zodat A.G. de 
Landrover elders ergens op een parkeerplaats weg kan zetten. Voor het eerst tijdens deze tournee traden we de komende paar dagen op in een United Reformed Church. De kerk was enorm hoog, bijzonder groot en verschrikkelijk koud. Prachtige antieke gasgestookte kroonluchters zorgen voor een gedeelte van de verwarming… A.G. & Kate begonnen, toen we met het opbouwen begonnen, al wat bange vermoedens uit te spreken, grote oude kerken hadden in hun visie (en ok die van mij) geen al te beste reputatie voor succesvolle optredens…
Ik bleek een van de luidsprekerpootjes vergeten te hebben, we moesten eerst weer terug naar de Landrover om het ding weer op te halen. Toen we eindelijk een en ander klaar hadden staan voor de soundcheck zat er nog steeds vrijwel niemand in de kerk. Terwijl A.G. & Kate hun soundcheck deden bleek er een behoorlijke brom in de installatie te zitten. Schrik en een lichte paniek was daarvan het gevolg; met behulp van andere wandcontactdozen en verlengsnoeren wisten we het probleem nog redelijk binnen de perken te houden. Tijdens de soundcheck moest de dominee nog wel even snel een affiche aan de buitendeur van de kerk bevestigen, bovendien heeft hij sowieso nog ‘loads and loads’ postertjes liggen. Ik vond dat een beetje een veeg teken met betrekking tot de organisatie hier in Sunderland. Kathleen (iemand van de organisatie) had inmiddels een pot thee gezet zodat we even rustig konden praten en kennismaken. Ik vond iets later achter in de kerk een mededelingenblad van 10 november ’91 met de eerste aankondiging van dit optreden:
Dit eerste optreden in Sunderland werd gekenmerkt door een bijzonder grote matheid onder de ongeveer 35 overwegend oudere aanwezigen. Het was echt onbegrijpelijk dat er maar zo weinig mensen in de kerk zaten. Graham Carling opende deze avond met een gebed en introduceerde A.G. & Kate bij de aanwezigen. Zoals wij inmiddels van A.G. gewend zijn begon hij ook deze avond weer met een korte lezing uit een boek van Leslie D. Weatherhead. Weatherhead was een schrijver die voornamelijk in de Methodistenkerk een grote reputatie genoot/geniet. Het was echter wel opvallend dat veel jonge mensen hier nog nooit van Leslie D. Weatherhead gehoord schenen te hebben. Veel van z’n boeken kwam je dan ook vaak voor een prikje tegen in allerlei 2e hands boekenwinkeltjes. Eerst vroeg hij de mensen of ze bekend waren met Weatherhead; toen de antwoorden, in welke vorm dan ook, eerst uitbleven en later ontkennend bleken te zijn begon hij gewoon in z’n boek te bladeren en een stukje voor te lezen:
De onderstreepte zin zou min of meer als het motto van deze avond gaan fungeren. A.G. stond hier dan ook wat uitvoeriger (zoals gewoonlijk) bij stil. De eerste hymne in dit avondprogramma was ‘Jesu, united by Thy grace’, en waarschijnlijk omdat we hier in een United Reformed Church waren zongen A.G. & Kate deze hymne op de melodie die we kennen van ‘Jesu, the very thought of Thee’. Opvallend is dat deze hymne verbroedering proclameert, waarschijnlijk hebben A.G. & Kate deze hymne niet zomaar gekozen. Lees ’t eerste en het derde couplet maar met me mee:
Jesus, United by Thy grace
And each to each endeared,
With confidence we seek Thy face.
And know our prayer is heard.
Make us into one spirit drink;
Baptize into Thy name;
And let us always kindly think
And sweetly speak the same.
Direct na deze hymne volgde een Bijbellezing van Kate. Kate las meestal voor uit de Bijbel en boeken van Donald English terwijl A.G. de overige schrijvers voor z’n rekening nam. Meestal beperkte zich dat, in het geval van A.G., tot een stukje van Leslie D. Weatherhead of Dr. Sangster.
A.G. & Kate gingen, omdat ze hier niet in een Methodistenkerk maar in een United Reformed Curch speelden, iets uitgebreider in op de man Charles Wesley en de vele hymnen die hij indertijd geschreven heeft. Het bleek dat sommige van de aanwezige mensen wel weet hadden wie Charles Wesley was en het feit dat hij veel hymnen geschreven had, maar dat ze deze hymnen vervolgens ook zelf in het hymnbook hadden staan interesseerde ze ogenschijnlijk een stuk minder. Op de een of andere manier waren deze mensen niet vooruit te branden, net alsof ze volledig uitgeblust waren.
Een van de andere dingen die mij opviel in deze kerk is het feit dat heel veel van het kerkmeubilair door (vaak ondertussen overleden) mensen gesponsord was. Op de klok, de kerkbanken, het boekenplankje, of wat dan maar ook zit dan een klein koperen plaatje met de tekst ‘in kind memory of’ uiteraard gevolgd door de naam van de gever of geefster. In de verschillende Methodistenkerken in Engeland zag ik dit fenomeen ook wel, maar nergens werd naar mijn mening zo uitbundig met koperen plaatjes gestrooid als hier in deze kerk in Sunderland.
Terwijl A.G. & Kate met het derde deel van ‘Jesus the name high over all’ begonnen te zingen werden ze steeds onderbroken door een nogal luidruchtige (dronken?) persoon in ’t publiek; ik vond dat zeer hinderlijk! A.G.’s verhaal voerde hem langs een aantal grootheden uit het Methodisme; ‘Sangster loved God, Weatherhead loved the people, Donald Soper loves the argument and Donald English loves questions’. Al de mensen uit dit (overigens zeer onvolledige) rijtje zijn al een of meerdere keren in dit verhaal aan de orde geweest behalve Donald Soper.
Het programma leed niet echt onder de onderbrekingen van de ogenschijnlijke dronken man en A.G. & Kate gingen gewoon verder met ‘Ah, wither should I go’; een hymne van Charles Wesley over de barrières die ons bij Jezus weg kunnen houden. Van deze prachtige hymne zongen A.G. & Kate 8 coupletten van 4 regels, terwijl het origineel 16 coupletten van 8 regels heeft; vier maal de lengte van het hier gezongen gedeelte! De nadruk ligt ook hier op de woorden ‘me’ en ‘all’, kernwoorden uit het Methodisme.
Ah, wither should I go,
Burdened, and sick, and faint?
To whom should I my trouble show.
And pour out my complaint?
My Saviour bids me come.
Ah! why do I delay?
He call the weary sinner home –
And yet from Him I stay.
What is it keeps me back,
From which I cannot part?
Which will not let my Savior take
Possession of my heart?
Some cursed thing unknown
Must surely lurk within,
Some idol, which I will not own,
Some secret bosom sin.
Jesus, the hindrance show,
Which I have feared to see;
Yet let me now consent to know
What keeps me out of Thee.
Searcher of hearts, in mine
Thy trying power display;
Into its darkest corners shine.
And take the veil away.
I now believe, in Thee
Compassion reigns alone;
According to my faith, to me
O let it. Lord, be done!
In me is all the bar Which
Thou wouldst fain remove;
Remove it, and then I shall declare
That God is only Love.
Het antwoord op de in deze hymne gestelde vragen konden we vinden in de tekst van hymne zelf, maar ook in de volgende hymne die op het programma van deze avond. De twee vetgedrukte coupletten werden door A.G. & Kate steevast als refrein gebruikt, het gevolg daarvan was dat ik voor deze twee coupletten inmiddels geen hymnbook meer nodig was. Vaste bezoekers van de Grand Ole Opry in Rijen zullen het vast en zeker met me eens zijn.
How can a sinner know
His sins on earth forgiven?
How can my gracious Savior show
My name inscribed in heaven?
What we have felt and seen
With confidence we teil.
And publish to the sons of men
The signs infallible.
We who in Christ believe
That He for us hath died,
We all His unknown peace receive
And feel His blood applied.
Exults our rising soul,
Disburdened of her load.
And swells unutterably full
Of glory and of God.
His love, surpassing far
The love of all beneath,
We find within our hearts, and dare
The pointless darts of death.
Stronger than death and hell
The mystic power we prove;
And conquerors of the world, we dwell
In heaven, who dwell in love.
His Spirit to us he gave.
And dwell is us we know;
The witness in ourselves we have.
And all its fruits we show.
Whate’er Thou pardoning Lord
Commands, we gladly do;
And guided by His sacred word,
We all His steps pursue.
Uiteraard volgde ook deze avond een ‘love offering’, hierna hadden A.G. & Kate nog twee hymnen voor ons. De eerste was ‘Stupendous height of heavenly love’ en de tweede, de slothymne, was eigenlijk geen volledige hymne, maar een stukje van 3 coupletten uit ‘Wrestling Jacob’, een goed gedeelte om het programma mee af te sluiten en de mensen iets mee naar huis te geven. Weinig mensen hadden tijdens dit optreden hun best gedaan om goed mee te zingen. Zelfs de vrouw van de dominee zat als een zoutzak in de bank en was bepaald geen inspiratiebron voor de rest… Na het optreden bloedde de zaak erg snel dood. Weinig mensen blijven voor een kop thee, waarschijnlijk omdat het toch nog steeds wat frisjes in de kerk is.
Zou het dan echt zo zijn dat de mensen hier in Sunderland nog steeds dachten dat het zomer was? Het was nota bene bijna december, er moet dus gestookt worden! De dronken man die eerder het programma wat verstoorde werd met in elke hand een grote plastic tas door een van de organisatoren weggeleid. De collecte stelde uiteindelijk niet zo gek veel voor (en dat was eigenlijk wel een beetje te verwachten), maar wat nog veel erger was, is het feit dat er bijzonder slecht verkocht werd bij dit optreden. Zelfs de dominee gaf aan dat hij geen geld bij zich had om het boek van Weatherhead dat hij graag wilde hebben te betalen. Dit deed natuurlijk het ergste voor de collecte vermoeden…
Graham Carling had ervoor gezorgd dat A.G & Kate en schrijver dezes op een en hetzelfde onderdakadres konden verblijven (dat hadden we tijdens deze tournee nog niet eerder meegemaakt). Een lange en vrijwel onnavolgbare rit door Sunderland bracht ons naar een van de buitenwijken. Volgens Graham had A.G. & Kate’s caravan genoeg ruimte op de oprit van een van de leden van de kerk, er zou zelfs ruimte zijn om de Landrover en caravan op de oprit gekeerd zouden kunnen worden. Uiteindelijk blijkt dat een en ander toch wel wat optimistisch geschat was en dat we de caravan handmatig de oprit op moeten rijden. U kunt begrijpen dat een dergelijke actie midden in de nacht bijzonder slecht voor ons toch al wat geprikkelde humeur was…
Onze gastvrouw bleek een bejaarde alleenstaande dame te zijn, die ons vanuit de deuropening gade stond de slaan. Nadat Graham Carling ons aan elkaar had voorgesteld maakte hij dat hij snel wegkwam. Wij bleven alleen achter met Eileen Walker. Zij bleek al ruim in de tachtig te zijn en had een Baptisten – Methodisten – United Reformed achtergrond; genoeg onderwerpen om over te praten dus. Eileen Walker was niet bij het optreden aanwezig geweest vanwege een vervoersprobleem, niemand had eraan gedacht om haar even op te halen. Een beetje schandalig vond ik het toen Eileen Walker ons over een kop koffie vertelde dat ze pas twee dagen terug wist dat we zouden komen! Haar indruk van het (toch een beetje mislukte) optreden bleek dezelfde te zijn als de onze.
Het probleem was waarschijnlijk dat de dominee ten opzichte van z’n gemeente te veel had gewild en ons optreden min of meer aan de gemeente had opgedrongen. Volgens die redenatie was het dan ook een beetje te verwachten dat A.G. & Kate hiervan de rekening gepresenteerd zouden krijgen. Nadat A.G. & Kate zich verontschuldigd hadden (het was immers een lange dag geweest) bleef ik alleen met Eileen Walker achter, we praatten nog wat over Baptisten en verschillende andere kerken totdat ik het tijd vond worden om maar eens een oogje dicht te knijpen. Morgen zouden we immers weer ruimschoots verder kunnen praten?
Facebook reacties