We vonden het kerkje van Breede toch een beetje  mooier…

Een paar weken geleden had P bedacht een autopuzzeltocht te gaan rijden langs een aantal Groninger borgen als ‘Corona-proof’ uitje. Natuurlijk waren P en ik al jaren op de hoogte van borgen als de Menkemaborg (in Uithuizen), Nienoord (in Leek) en dergelijke. Maar een autopuzzeltocht langs een aantal verschillende borgen is dan toch weer iets anders. We hadden tijdens het eerste gedeelte van ons avontuur al twee borgen bezocht en meenden nog net tijd te hebben voor een derde exemplaar. Dat zou de Breedenborg zijn in Breede (onder de rook van Warffum). Laten we eerst maar eens uitzoeken wat een ‘borg’ precies is:

Een borg (ook: börg) is de Groningse variant van een burcht, oftewel een uit de Middeleeuwen stammend versterkt steenhuis. Omdat stenen duur waren konden alleen de rijken zich een dergelijk huis veroorloven. Ooit waren er meer dan 200 in de provincie Groningen aanwezig. In het standaardwerk van W.J. Formsma (1987) worden die uitgebreid beschreven. Een huis zonder adellijke rechten wordt soms ook een borg genoemd, als deze een fraaie uitstraling heeft. De belangrijkste voorbeelden hiervan zijn de veenborgen in de veenkoloniën, maar hiernaast zijn er vele gebouwen in de provincie Groningen die, soms ook als spotnaam, de toevoeging ‘borg’ dragen. Een beperkt aantal borgen is nog over. Verschillende daarvan zijn te bezichtigen, anderen weer niet. Dit is een mooie site om meer informatie over dit onderwerp te vinden.

Ik ken Breede al langer vanwege de mooie witte kerk (waar ik lang geleden weleens niet bijster succesvolle concerten heb georganiseerd) en het feit dat daar aan de Pastorieweg 6 Maarten Toonder Senior de vader van de striptekenaar/schrijver Maarten Toonder (de geestelijk vader van Olivier B. Bommel en Tom Poes) is geboren. Hier kunt u daar meer over lezen. Hoe dan ook, Breede was onze volgende bestemming. Via een erg mooie, maar ook ‘Ommelandse route’ kwamen tegen zonsondergang aan in Breede. In eerste instantie was het even zoeken naar de juiste plek waar we de borg zouden kunnen vinden. We vonden tussen allerlei bosschages een grote kapitale boerderij wat volgens ons de borg zou moeten zijn. Qua bouw leek het ons vrij nieuw toe, maar helemaal zeker wisten we het niet. In dat soort dingen uitzoeken zit voor mij dan ook de napret van een dergelijke onderneming. Eenmaal op de plek van bestemming aangekomen blijven er altijd vragen over die – wat mij betreft – beantwoord moeten worden. Gelegenheid om op het terrein van de vermeende borg even rond te lopen was er helaas niet. Op afstand hebben we dus maar een paar foto’s gemaakt. Vervolgens hebben we onze aandacht op het mooie witte kerkje van Breede gericht…

Een van de vele kladkaartjes van Theodorus Beckeringh (1712~1790). Iets rechts van middenonder op de kaart is de Breedenborg aangegeven. Meer informatie is hier te vinden…
Geschiedenis van de Breedenborg (samenvatting):
De borg werd in 1587 gesticht door Johan de Braemsche. Hij kwam uit een boerenfamilie, maar wist het ver te schoppen: hij werd burgemeester van het Duitse Emden. Net als Nienoord is de Breedenborg niet als steenhuis begonnen, maar werd het meteen het buitenverblijf van een edelman. De familie De Braemsche bleef tot het begin van de 17e eeuw eigenaar van het landgoed. Ida de Braemsche huwde Johan Clant, waardoor de borg in deze familie vererfde. Johan overleed in 1632, Ida omstreeks 1645 waarna haar zoon, die eveneens Johan heette, eigenaar werd. Door het huwelijk met zijn nicht Ebbelina Johanna Clant verwierf hij overigens ook de Menkemaborg. Deze borg verkocht hij in 1682 aan Mello Alberda. De Breedenborg verkocht Johan Clant aan majoor Hendrik Sickinghe. Omstreeks 1850 werd de Breedenborg afgebroken in opdracht van de nieuwe eigenaar Jacobus J. de Vries. Op de fundamenten liet hij een degelijk en modern huis bouwen. Het landhuis heeft een blokvorm met een omlijste ingang, waardoor deze wel iets weg heeft van de Ennemaborg. Voor de borg staat een 18e-eeuws smeedijzeren hek met de wapens van de families Sickinghe en Van Berum. Het bedrijfsgedeelte van de borg, dat als schat- en koetshuis ineen functioneerde, werd later ontwikkeld. Rond 1920 ging Ebel Klaas Bos met zijn familie op de borg wonen. Als bedrijfsleider zette hij het boerenbedrijf voort. In 1968 werd er in de buurt van de borg een bungalow bijgebouwd die uitgroeide tot een boerderij. De borg zelf was inmiddels, in 1963, verkocht aan de gemeente Warffum die er een hotel van maakte. De Breedenborg is vernoemd naar het plaatsje Breede, onder de rook van Warffum. In 1982 brandde de borg, met uitzondering van de 16e-eeuwse kelder, vrijwel volledig af. Alleen een paar resten van de muur stonden nog overeind. Door inzet van de familie Reenders is Breedenborg weer herbouwd.

Wij hadden deze middag dus iets meer aandacht voor het mooie witte kerkje van Breede. Onlangs is dit kerkje prachtig hersteld in oude glorie. Ook hier hebben we een paar foto’s gemaakt en van de mooie omgeving genoten. Ondertussen hadden we natuurlijk ook bedacht dat we de rest van de route niet meer zouden kunnen gaan rijden. We kozen er dan ook voor om rechtstreeks van Breede terug naar Groningen te rijden en de rest van deze autopuzzeltocht te bewaren voor een volgende zondagmiddag. Toen we wegreden stopen we even om een foto van de borg te maken vanaf de oprit. Toen zagen we aan het hek dat we inderdaad met de Breedenborg te maken hadden gehad.

Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.