Onlangs werd ik er door M op geattendeerd dat voorouders van mij afkomstig zijn uit Onderwierum. Dat vond ik wel interessant, maar tegelijk vroeg ik me af waar Onderwierum was. Waarschijnlijk een dorp in het Ommeland rondom de stad Groningen. Ik weet dat M zich interesseert voor de geschiedenis van het Ommeland, dus dat zou een ander mogelijk kunnen verklaren. Ik heb eerst maar eens uitgezocht waar Onderwierum te vinden was. Het blijkt een ‘verdwenen dorp’ te zijn in de buurt van Onderdendam. Dat ligt in de buurt van Winsum, en dat is op fietsafstand van ons huis. Toen P me vertelde dat ze zaterdagmiddag met een vriendin van haar had afgesproken had ik een plan. Ik zou op de fiets naar Onderwierum gaan om met eigen ogen te zien hier het er daar uit ziet.

Ondertussen had ik op Internet zitten zoeken daar het daadwerkelijke verband tussen de familie Vogel en Onderwierum. Lang hoefde ik niet te zoeken. Het blijkt dat Harm Lammerts Vogel in 1731 in Onderwierum is geboren. Deze Harm Lammerts Vogel is (vijf generaties terug) een directe voorouder van mij. Voor mij in meerdere opzichten bijzonder, want mijn doopnaam is Harm (naar mijn grootvader). Het blijkt dus dat ook de traditie van ‘vernoemen’ in onze familie een lange geschiedenis kent…

Harm Lammerts Vogel werd 1731 in Onderwierum geboren. Hij trouwde in 1757 in Warffum met Grietje Cornelis. Uit het huwelijk werden drie zonen en drie dochters geboren. De plaats Warffum trof me. Mijn vader werd 172 jaar later (in 1929) in diezelfde plaats geboren…

Gewapend met deze kennis wilde ik natuurlijk graag even in Onderwierum kijken. Met P sprak ik af dat we samen even naar de bakker zouden fietsen en vervolgens zou ik nog een boodschapje doen, het brood naar huis brengen en richting Onderwierum gaan. Sinds ongeveer een jaar is er een ‘doorfietspad’ aangelegd vanaf de wijk Selwerd (naast onze wijk Paddepoel) tot Sauwerd. Dit brede fietspad ligt parallel aan de treinverbinding richting Winsum. Niet de meest inspirerende route, maar meer een kwestie van gas geven en flink doortrappen dus. Ik had bedacht dat ik iets minder dan een uur nodig zou hebben om in Onderwierum te komen. Het ‘doorfietspad’ is spiksplinternieuw en heeft mij tot dusverre niet echt uitgenodigd om er flink gebruik van te maken. Tot net voorbij Sauwerd ging het prima, daarna moest ik, fietsend langs de Oude Ae, iets meer zoeken en af en toe Google Maps even raadplegen.

Een betonnen aanlegsteiger met smalspoor in de Oude Ae. De steiger is gebruikt door een steenfabriek (De Griffioen, Allershof of A.E./Westerdijkshorn) om klei van een veldspoortrein in schepen te verladen voor transport naar de steenfabriek. Het nog aanwezige veldspoor heeft een spoorwijdte van 700 mm.

Eenmaal in Onderwierum aangekomen vond ik een modderig paadje richting de wierde waarop eens een kerkje te vinden was…

Ik vond een afbeelding van het kerkje van Onderwierum op het Internet. Dit is helaas het enige dat overgebleven is van het kerkje…

U staat hier op de wierde van Oudewierum. De zerken vertellen het verhaal van de bewoners van Onderwierum en de omgeving. Opgravingen en metingen in de jaren twintig en tachtig van de 20e-eeuw hebben aangetoond dat deze hoogte (2,85 boven NAP) een vluchtplaats was in de tijd waarin veel overstromingen plaatsvonden. Omstreeks het begin van onze jaartelling was hier bewoning, daarna een poos niet vanwege te hoge waterstanden en sinds de Middeleeuwen onafgebroken. Eens stonden hier een school een Middeleeuwse kerk. Van deze kerk, die waarschijnlijk in de 13e-eeuw is gebouwd, bestaat gelukkig nog een afbeelding. Het kerkje van Onderwierum stond midden op de wierde is afgebroken in 1841. Bij de samenvoeging van de kerspellen Menkeweer en Onderwierum was de kerk in 1830 net gerenoveerd. Op de plaats waar nu een klein bosje is, stond de pastorie. Deze is in de vijftiger jaren van de 20e-eeuw afgebroken. Tot 1863 woonden hier predikanten. In dat jaar werd namelijk de nieuwe pastorie in Onderdendam betrokken aan de Middelstumerweg 9 (tegenover de kerk aan de andere kant van het water). In 1974 verkocht de kerkvoogdij het kerkhofje aan de gemeente Bedum. In de hervormde kerk van Onderdendam bevinden zich het doopbekken (1651) en de avondmaalstafel (1806) uit de kerk van Onderwierum en de twee oudste zerken op het kerkhofje (1642 en 1677) herinneren ons aan de echtgenotes van enkele predikanten in Onderwierum. Nu is het oudste graf op het kerkhofje van Infanterie kapitein Joost de Valck, die overleed in 1703. Het nieuwste graf is uit 1810.

De vraag was natuurlijk of er überhaupt nog iets terug te vinden is over deze Harm Lammerts Vogel. Ik heb even op het kerkhofje rondgewandeld, maar daar bleek niet zo veel zichtbare informatie op de zerken te staan. Thuis heb ik de site Alle Groningers maar eens geraadpleegd. De gevonden informatie komt oorspronkelijk uit Warffum. In 1771 werd Trijntje (een dochter) gedoopt en in 1776 werd een zoon gedoopt.

Op de site Alle Groningers gevonden document uit 1771. Op 24 november 1771 zijn twee kinderen gedoopt…

Op de site Alle Groningers gevonden document uit 1771. Op 11 februari 1776 zijn vier kinderen gedoopt…

Ik besloot terug te fietsen via een andere route en had in de verte al het torentje van Westerdijkshorn gezien. Daar wilde ik ook nog even kijken. De foto hierboven maakte ik toen ik weg fietste van Onderwierum. Tegenwoordig is het een paar huizen en een paar boerderijen. Toch heb ik een leerzame en vooral interessante zaterdagmiddag gehad…

Westerdijkshorn is een noordwestelijk van Bedum gelegen buurtje en wordt vooral gekenmerkt door het sierlijke torentje, dat misschien wel het meest gefotografeerde torentje van de provincie Groningen is. De nederzetting ‘Dijckhorne’ werd al genoemd in de 15e-eeuw. De nederzetting ontleende zijn naam aan een hoek – meer een bocht – in de Wolddijk. De nederzetting moet dus pas na de aanleg van de dijk (in 1200) zijn ontstaan. Mogelijk in de loop van de 13e-eeuw. Ooit was deze buurschap een zelfstandige parochie. De middeleeuwse kerk werd afgebroken in 1802. De vrijstaande stompe klokkentoren werd in 1872 vervangen door het huidige pittoreske torentje. Ook het kerkhof bleef. De oudste zerk op deze dodenakker dateert van 1631. Eerder lagen de boerderijen en huizen alleen aan de binnenkant van de dijk, maar later ook aan de buitenzijde. De buurt telt nu ongeveer 25 boerderijen en arbeidershuisjes.
Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.