P en ik waren de hele dag al op pad geweest in Ost-Friesland. We hadden al op drie verschillende plekken een stop gemaakt om iets te eten of te bekijken – het was nu al een prachtige dag  met veel nieuwe indrukken. Het was ondertussen ongeveer halverwege de middag en er was nog wel tijd over om nog één ding te bekijken. Ik had al eerder bedacht dat het misschien een leuk idee zou zijn om een kijkje te nemen bij het voormalige klooster van Ihlow. Ik hoopte dat Ihlow min of meer op de route terug naar Groningen zou zijn en dat we op die manier ‘niet verder van huis waren’ dan we graag zouden willen. Op weg naar Ihlow dus…

De Abdij van Ihlow (Monasterium Sanctae Mariae in Schola Dei) is een voormalige cisterciënzerabdij in Ihlow in Nedersaksen. Het klooster is acht kilometer ten zuiden van Aurich (Oost-Friesland) gelegen. Het klooster is gesticht in 1228. Tot de ontbinding van het klooster, ten tijde van de reformatie, was Ihlow een van de belangrijkste kloosters van het Nederlands-Duitse kustgebied. De Ihlower abten speelden een belangrijke rol in de politiek, cultuur en religie. Zij traden op als vrederechters en dijkgraven. In de tijd van de Friese Vrijheid was in de abdij zeer waarschijnlijk het kantoor en het archief gevestigd van de Upstalsboom. Ruim 300 jaar na de oprichting ontbonden de graven van Oost-Friesland het klooster. Zij lieten de gebouwen slopen of gaven ze een nieuwe functie. Tijdens opgravingen zijn de funderingen van de muren en pilaren, de vloeren van de kerk en de huizen van de monniken blootgelegd. Er zijn ook twee gedeeltelijk bewaard gebleven kloostervijvers en wallen met beschermende greppels terug te vinden.
Ihlow is iets links van het midden te vinden op deze afbeelding. Deze kaart is afgebeeld op de papieren placemats van het restaurantje bij het voormalige klooster. Het geeft de onderlinge relaties weer tussen de verschillende kloosters van verschillende kloosterordes.

Een hiërarchische voorstelling van een aantal Cisterciënzer kloosters.

Een aantal jaren geleden was ik al eens samen mat Jan-Albert Bleeker met een excursie van Stad & Lande naar onder andere het voormalige klooster in Ihlow geweest. Dat had toen een grote indruk op mij gemaakt en ik veronderstelde dat P het ook een mooi stopje zou vinden. Eigenlijk bestaat het klooster van Ihlow sinds de 16e eeuw niet meer. Wat we tegenwoordig kunnen zien is een moderne reproductie op basis van tijdens opgravingen gevonden funderingen. Dat betekent niet dat het geen interessante plek is. In tegendeel. Tijdens de eerste keer dat ik in Ihlow was had ik geleerd dat er een relaties was tussen het voormalige klooster van Ihlow, het voormalige klooster Yesse (vlak bij ons in Haren), en bijvoorbeeld het voormalige klooster Aduard (net als Haren ook in de buurt van Groningen). Alle drie Cisterciënzer kloosters.

We parkeerden de auto en wandelden rustig aan naar het klooster, een wandeling van een kleine kilometer door het bos. Al een paar jaar heb ik last van een versleten linkerknie, voor dit soort langere wandelingen had ik een kruk mee. Desondanks kostte de wandeling me de nodige moeite. Ongeveer halverwege was een kunstobject tussen de bomen gehangen met ‘de vrije Friezen’ als thema. Ik heb maar eens te tijd genomen om de tekst uit te zoeken (kon ik gelijk even een kleine pauze nemen)…

De uitgewerkte tekst: Der Stamm ist nach außen frei, keinem anderen Herrn unterworfen. Für die Freiheit gehen sie in den Tod und wählen lieber den Tod, als dass sie sich mit dem Joch der Knechtschaft belasten ließen. Daher haben sie die militärischen Würden abgeschafft und dulden nicht, dass einige unter ihnen sich mit einem militärischen Rang hervorheben. Sie unterstehen jedoch Richtern, die sie jährlich aus der Mitte wählen, die das Staatswesen unter ihnen ordnen und regeln.

En dan, vlak voordat je het terrein van het voormalige klooster op komt lopen zie je tussen de bomen het silhouet van de voormalige kloosterkerk. Tegenwoordig opgetrokken in rood en blauw staal, maar onmiskenbaar een kerk. Je kan het beklimmen en hebt dan waarschijnlijk een spectaculair uitzicht (het moderne bouwsel schijnt 46 meter hoog te zijn) over Ihlow en het bosgebied waarin zich deze bijzondere plek bevind. Mij was het er om te doen om P datgene wat onder het moderne bouwsel aanwezig is. Je loopt een klein trappetje en beneden en komt in een werkelijk schitterende stilteruimte, met tegelijk een mooie  expositie van de archeologische vondsten die gedaan zijn bij opgravingen op het terrein van het voormalige klooster. Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan het netwerk waar Cisterciënzer klooster van Ihlow ooit deel van heeft uitgemaakt. In 2019 was ik hier voor het eerst en vond het toen al fascinerend, ik wist dat P het indrukwekkend zou vinden – dat was inderdaad het geval.

Iets onder het midden van deze foto is de ingang naar de ondergrondse stilteruimte te zien. De contouren van de originele kerk zijn aangegeven door met klimop begroeide schuttingen; de posities van de pilaren in de kerk zijn ook aangegeven. Op deze manier krijg je een goed idee van de oorspronkelijke grootte van deze kerk.
‘Bonum est nos hic esse – Gut is es, dass wir hier sind’. Daar waren we het mee eens. Een erg interessante expositie en prachtige archeologische vondsten.

Mooie panelen met afbeeldingen van de verschillende Cisterciënzer kloosters waarmee dit klooster een relatie had. Van elk klooster was er een baksteen aanwezig…

Het was al wat later op de middag, en we hadden natuurlijk ook al de nodige indrukken opgedaan. Maar de korte tijd die we nog hadden voordat men ging sluiten hebben we toch goed benut en veel dingen kunnen bekijken. Omdat het ondertussen bijna 17:00 uur was geworden besloten om in het restaurantje nog even iets te drinken en naar het toilet te gaan; we moesten immers nog een uurtje weer terugrijden naar Groningen…

Bijzonder was het ook dat toen wij weer terug liepen naar de parkeerplaats, een van de dames die op deze plek werkt ons zag lopen. De werknemers van deze plek mogen dagelijks hun auto dichter bij hun werkplek parkeren. Ze zag waarschijnlijk dat ik wat moeilijker liep dan P en stopte haar auto en bood ons vervolgens een lift aan naar de parkeerplaats waar we onze auto achter hadden gelaten. Het was een klein autootje en zowel P als ik moesten ons ongeveer ‘in de auto vouwen’, maar tegelijk was het een ontzettend fijn gebaar op een mooie en bijzondere plek in Ost-Friesland! Moe en tevreden zijn we weer terug naar huis gereden.

Vorige post

Onderaan de post is een blokje waar u een reactie achter kunt laten. Ik stel dat zeer op prijs! U wordt gevraagd om een mailadres. Dit mailadres wordt niet gepubliceerd, maar stelt mij – als beheerder van deze site – in staat om te reageren op uw reactie.